MİRAS DAVASI
Miras hukuku, mirasbırakanın ölümü ile sona ermeyen hak ve borçlara ilişkin hukuki durumları düzenleyen hukuk dalıdır. Şayet mülkiyet ölüm ile sona erseydi, bu durumda miras hukukuna gerek bulunmayacaktı.
Miras hukukunun temelinde mülkiyet hakkı ve devamlılığı yer almaktadır. Ölümle beraber mülkiyet hakkının sona ermesi ve mirasbırakanın malvarlığının devlete kalması söz konusu olsaydı bu durumda gerçek bir mülkiyet hakkından söz edilmesi söz konusu olmazdı.
Anayasanın 35. maddesine göre; “Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bunlar ancak kamu yararı amacıyla kanunla sınırlandırılabilir.” Bu maddeyle beraber kişilerin mülkiyet ve miras hakları güvence altına alınmıştır.
Miras hukuku davaları;
- Mirasçıların pay ve oranlarına ilişkin davalar,
- Vasiyetnamenin iptali davası,
- Tenkis davası,
- Muris Muvazaası davaları,
- Terekenin tespiti davaları,
- Mirasçılıktan çıkarma iptal davaları,
- Ortaklığın giderilmesi davası,
- Mirasın denkleştirilmesi davası,
- Miras sözleşmesinin iptaline ilişkin davalar,
- Terekenin tespitine ilişkin davalar,
- Reddi miras davaları,
- Mirasın reddi kararının iptaline ilişkin davalar olarak örneklendirilebilir.
Miras hukukunun temel kavramlarını açıklamak gerekirse;
1.MİRAS NEDİR ?
Miras kavramı ile bir kimsenin ölümü ile mirasçılara geçen özel hukuk ilişkilerinin tümü ifade edilir.
2.MİRAS BIRAKAN KİMDİR ?
Ölümü ile kendisine ait hukuki ilişkilerin hukuki durumunun düzenlendiği kişidir. Ölüm durumu yalnızca gerçek kişilere özgü bir durum olduğundan mirasbırakan yalnızca gerçek kişi olabilmektedir.
3.MİRASÇI KİMDİR ?
Mirasbırakanın terekesi üzerinde hak sahibi olan kişilere mirasçı denilmektedir. Bu kişiler yasal mirasçılar olabileceği gibi atanmış mirasçılar da olabilmektedir.
4. TEREKE NEDİR ?
Tereke, mirasbırakanın ölümü ile mirasçılara geçen özel hukuk ilişkileridir. Mirasbırakanın şahsına bağlı ilişkiler ise ölümle sona ereceğinden tereke kapsamında değerlendirilmemektedir.
5.ÖLÜME BAĞLI TASARRUF NEDİR ?
Mirasbırakanın ölümünden sonra yerine getirilmesini istediği şeylere ölüme bağlı tasarruf denilmektedir. Bunlara örnek olarak vasiyetnameler ve miras sözleşmeleri verilmektedir.
MİRAS PAYLAŞMA DAVASI
Mirasçılar aralarında yapmış oldukları miras paylaşım sözleşmesi ile mirasın ne şekilde paylaştırılacağını kararlaştırabilirler. Bu sözleşmenin yazılı olarak yapılması gerektiği gibi tüm mirasçıların katılımı da zorunludur.
Tek mirasçının bile katılmaması halinde miras paylaşım sözleşmesi geçersiz olacaktır. Mirasçılar miras paylaşımı konusunda bu tip bir sözleşmeyle aralarında anlaşamazlarsa, miras paylaştırma davası açarak mirasın paylaştırılmasını sağlayabilirler. Mirasbırakanın ölümüyle mirasçılar mirasbırakanın malvarlığın elbirliğiyle sahip iken miras paylaşımı davası ile mirasçıların mirasbırakanın malvarlığı üzerindeki elbirliği mülkiyeti son bulmaktadır.
Bu durumda her mirasçı mirasın paylaşımı için dava açabilecektir. Miras paylaştırma davası tüm mirasçılar davalı gösterilerek açılacaktır. Paylaşma davasının açılması herhangi bir süreye bağlanmamıştır. Yani miras ortaklığı sona ermedikçe mirasın paylaşılması için dava açılabilir.
Paylaşma davası açılması halinde hakim üzerinde elbirliği ile mülkiyet bulunan tereke unsurlarını gruplar ve her bir mirasçıya tahsis eder. Şayet tereke her mirasçıya müstakil mal vermeye elverişli değilse bu durumda hakim bazı malları satarak bedelleri paylaştırır.
Ölümden önce mirasbırakanın miras paylaşımı hususunda belirleme yapması halinde ise bu belirlemenin vasiyet şartlarına uyup uymadığına bakılması gerekmektedir. Ancak mirasbırakanın bu belirlemesinin yukarıda da izah ettiğimiz saklı pay oranlarını aşmaması gerekmektedir. Aksi halde saklı payı aşan kısımlar hakkındaki tasarruflar için tenkis davası açılabilecektir.
Mirasın paylaşılması hususunda terekenin tümünün paylaşılması söz konusu olabileceği gibi terekenin bir kısmının da paylaşılması söz konusu olabilir. Terekenin tümünün paylaşılması yasal ve atanmış mirasçıların tamamının anlaşmasıyla mümkündür. Ancak mirasçılardan biri dahi anlaşmaya yanaşmazsa bu durumda mirasın paylaşılması için dava açılması gerekecektir.
MİRAS PAYLAŞIMINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
B. Açılma yeri ve yetkili mahkeme
Madde 576- Miras, malvarlığının tamamı için mirasbırakanın yerleşim yerinde açılır. Mirasbırakanın tasarruflarının iptali veya tenkisi, mirasın paylaştırılması ve miras sebebiyle istihkak davaları bu yerleşim yeri mahkemesinde görülür.
Miras paylaşım davası görevli ve yetkili mahkemelerde açılmalıdır. Aksi durumda görevsiz veya yetkisiz mahkemede mirasa ilişkin davaların açılması zaman kayıplarına sebebiyet verebilecektir.
Türk Medeni Kanununun yukarıda yer verdiğimiz 576. maddesi gereği mal paylaşımı konusundaki uyuşmazlıklarda görevli ve yetkili mahkeme ölen kişinin son yerleşim yerinin bağlı bulunduğu yargı çevresindeki sulh hukuk mahkemesidir. Mirasçılardan herhangi biri veya tümü bu davayı murisin son yerleşim yerindeki sulh hukuk mahkemesinde açabilmektedir.
Kısacası iptal, tenkis, mirasın paylaşılması, miras sebebiyle istihkak, mirasın reddi gibi davalar mirasbırakanın son yerleşim yerinde açılmalıdır.
