İŞ HUKUKU NEDİR ?
İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESİHLERİ
İŞÇİNİN İŞ YERİ KURALLARINA UYMAMASI

İŞ HUKUKU NEDİR ?

İş hukuku kısaca işçi ile işveren arasındaki uyuşmazlıkların nasıl çözüleceğini gösteren hukuk dalıdır. İş dünyasında çeşitli sebeplerle işçi ve işveren arasında uyuşmazlıklar, anlaşmazlıklar ortaya çıkabilmektedir. Özellikle son yıllarda işçi profilinin değişimiyle birlikte, kanundan doğan hakların elde edilmesi için hukuki yola başvuran kişi sayısı artmıştır. İş davalarında mahkemeler işçiyi koruma amacıyla hareket eder.

İş hukuku sıkı kuralların bulunduğu bir alandır. Asgari ücret, işçinin hakları, çalışma koşulları gibi konularda katı kurallar öngörmüştür. İş hukukuyla ilgili uyuşmazlıklar kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, işe iade, fazla mesai, işten çıkarma, iş kazası gibi çeşitli şekillerde hem işçinin hem işverenin karşısına çıkabilmektedir. Bu konular dışında, son yıllarda mobbing davaları da büyük bir artış göstermektedir. Her iki tarafın da iş hukukundan doğan haklarını elde edebilmesi için hukuki yollara başvurması gerekebilir. İşçilerin ve işverenlerin haklarını öğrenmesi ve bunlar için gerekli hukuki işlemleri yapabilmesi için avukat desteği önemlidir.İş hukukundan kaynaklanan sorunların çözümü için dava açmadan önce arabulucuya giderek uzlaşmanın denenmesi zorunludur. Arabuluculuk aşamasında hakların tam olarak elde edilebilmesi ve mağdur olunmaması açısından avukat tarafından temsil edilmek avantaj sağlayacaktır. İşçi ve işveren arabuluculuk aşamasında uzlaşamadığı takdirde dava açarak haklarını mahkemeden talep edebilirler. İş davalarında her iki taraf için de hukuk bürolarıyla birlikte çalışmak hatayı en aza indirir ve olumsuz sonuçların ortaya çıkma ihtimalini azaltır.İşçiler, işten çıkarılma sonucunda kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, sigorta, işe iade, fazla mesai alacağı gibi konularda hukuki desteğe ihtiyaç duyabilmektedir. Ayrıca işçilerin mobbinge maruz kalması halinde de hukuki yollara başvurması mümkündür. İşçilerin hukuki yollara başvurmasına sebep olabilecek diğer bir konu da iş kazalarıdır. İş kazaları sonucunda işçi çeşitli tazminatları talep edebilir. İşverenler ise haklı sebeple işten çıkarma, rekabet yasağının ihlal edilmesi, istifa ve eğitim bedeli gibi konularda hukuki yollara başvurarak hakkını arayabilmektedir. Ayrıca günümüz iş dünyasının bir gereği olarak işverenler sık sık hukuki danışmanlığa ihtiyaç duyabilmektedir.

İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİLERİ

İş sözleşmesinin geçerli nedenle feshi, işçinin yeterliliği, işçinin davranışları ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan sebeplerle iş akdinin sona erdirilmesidir. Geçerli nedenle fesihte işçinin kıdem tazminatı dahil pek çok alacak hakkı bulunur. Bununla birlikte işçinin işe iade davası açması da mümkündür. Ayrıca geçerli nedenle fesih için işverence uyulması gereken usuli işlemler bulunur. Usuli işlemlere uyulmazsa, fesih geçersiz olacaktır.

1. İŞYERİNİN KÜÇÜLMESİ NEDENİYLE İŞ SÖZLEŞMENİN FESHİ ;

İşyerinin küçültülmesi geçerli nedenle fesih sebebidir. Çünkü İş Kanunu m.18’in gerekçesinde işyerinin gereklerinden doğan işyerinin daraltılması geçerli sebeple fesih nedeni olarak kabul edilmiştir.İşyerinin küçültülmesi, bir işletmenin rakip firmalarla rekabet gücünü artırmak veya işletmenin tamamen kapanmasını önlemek dahil olmak üzere çeşitli sebeplerle daraltılmasıdır. Bu kapsamda, işyerinin küçülmesi nedeniyle iş sözleşmesinin feshi için işletmenin küçültülmesini zorunlu kılacak durumların varlığı gerekir. Buna işyerinin küçültülmesi nedeniyle iş sözleşmesinin geçerli nedenle feshi adı verilir.

İşyerinin küçülmesine ve dolayısıyla işçi çıkarılmasına sebep olabilecek bazı haller şunlardır:

  • Sektörde verimlilik ve rekabet gücünün arttırılması,
  • Sektörde etkinliğin sağlanması,
  • Satış ve dağılım gelişiminin sağlanması,
  • Şirketin zarar etmesi nedeni ile genel giderlerin optimize edilmesi,
  • Distribütör yönetimi ve organizasyon yapısından değişiklik yapılması

2. İŞLETMENİN İŞYERİNİN VE İŞİN GEREKLERİ NEDENİYLE İŞ SÖZLEŞMENİN FESHİ ;

İşletmenin işyerinin ve işin gerekleri nedeniyle iş sözleşmesinin feshi, ekonomik sebeplerle veya işin yürütülmesi sebepleriyle iş sözleşmesinin feshedilmesidir. Bu kapsamda işletmenin işyerinin ve işin gerekleri nedeniyle iş sözleşmesinin feshi, işyerinden kaynaklanan veya işyeri dışından kaynaklanan sebeplerle yapılabilir. Ancak işverence yapılacak fesih için mutlaka usuli gerekliliklerinin yerinde getirilmesi gerekir. Ayrıca eğer feshin geçersiz sebebe dayandığı iddiası varsa işçinin tazminat alacakları gündeme gelecektir.

İşletmenin işyerinin ve işin gerekleri nedeniyle iş sözleşmesinin feshi geçerli nedenle fesih sebebidir. Çünkü bu fesih türü, İş Kanunu m.18’de geçerli nedenle fesih yapılabilecek haller arasında düzenlenmiştir.İşletmenin işyerinin ve işin gerekleri nedeniyle iş sözleşmesinin feshi esasen ekonomik gerekçelerle ya da verimlilik ölçütü baz alınarak yapılan bir fesih türüdür. Dolayısıyla bu fesih türünde, feshin doğrudan işçinin kendisi ile bir ilintisi bulunmaz. Ancak bu durumdan yine en çok etkilenen işçinin kendisidir. İşletmenin işyerinin ve işin gerekleri nedeniyle iş sözleşmesinin feshi, İş Kanunu m.18’in gerekçesinde temelde 2 farklı kola ayrılmıştır. Bunlardan ilki, işyeri içinden kaynaklanan fesih sebepleri, ikincisi ise işyeri dışından doğan fesih sebepleridir.İşyerinden kaynaklanan sebepler, temelde yeni çalışma yönetmelerinin uygulanması, işyerinin daraltılması, yeni teknolojilerin kullanılması, işyerinin bazı bölümlerinin iptal edilmesi, bazı iş türlerinin kaldırılmasıdır. Bu kapsamda diğer örnekler ise şunlardır:

  • İşyerindeki bazı işlerin alt işveren verilmesi,
  • Yeniden yapılanma ve organizasyon değişikliği,
  • Birleşme ve/veya devralma,
  • Emekliliğe hak kazanan işçilerin iş sözleşmelerinin feshi,
  • Teknolojik nedenler ve dijitalleşme,
  • Norm kadro uygulaması.

İşyeri dışından kaynaklanan sebepler ise temelde, sürüm ve satış olanaklarının azalması; talep ve sipariş azalması, enerji sıkıntısı; ülkede yaşanan ekonomik kriz, piyasada genel durgunluk, dış pazar kaybı, ham madde sıkıntısı gibi sebeplerdir. Bu kapsamda diğer örnekler ise şunlardır:

  • Ekonomik zorlayıcı nedenler,
  • Küresel salgın,Hammadde ve enerji tedarikinde güçlük.
  • Uygulamada karşılaşılan farklı işletme sebepleri nedeniyle fesih türleri ise şunlardır:
  • Taleplerde ve siparişlerde azalma,
  • Değişen piyasa koşullarına uyum ve verimliliği artırma,
  • Ekonomik durgunluk ve gerileme,
  • İş kolunun kapatılması,Zaman içerisinde aşırı istihdam yapılması,
  • Tasarruf tedbirleri, Yeni teknoloji kullanma ihtiyacı,
  • Değişen piyasa koşullarına ve rekabet ayak uydurma,
  • Kullanılan makinelerin yenilenmesi, Şirket birleşmesi ,
  • Küçülme ihtiyacı, Yurtdışı kaynaklı yeniden yapılanma,
  • Faaliyet alanının daralması.

İŞ YERİ KURALLARINA UYULMAMASI

İşçinin işyeri kurallarına uymaması, işyerinde işin yürütümü ve işyerinin düzeni açısından belirlenmiş olan kurallara işçinin riayet etmemesidir. İşçinin bu türden davranışları ortaya çıkardığı olumsuz sonuçlar neticesinde sözleşmenin geçerli nedenle feshi sonucu doğurur. Ancak işverence yapılacak fesih için mutlaka usuli gerekliliklerinin yerinde getirilmesi gerekir. Ayrıca eğer feshin geçersiz sebebe dayandığı iddiası varsa işçinin tazminat alacakları gündeme gelecektir.

GEÇERLİ NEDENLE FESİH NEDİR ?

Geçerli nedenle fesih, işçinin yeterliliği, işçinin davranışları ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan sebeplerle işverence iş sözleşmesinin feshedilmesidir. İşletmenin işyerinin ve işin gerekleri nedeniyle iş sözleşmesinin feshi de bu kapsamda geçerli nedenle fesih sebebidir.Geçerli nedenle fesih İş Kanunu m.18’de şu şekilde düzenlenmiştir:“Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır. Yer altı işlerinde çalışan işçilerde kıdem şartı aranmaz.

BİZİMLE İLETİŞİME GEÇİN

    dİĞER HİZMET ALANLARIMIZ

    HUKUK HİZMETİ

    İhtiyacınıza En Uygun Tüm Hukuki Hizmetler için  BKT Hukuki Hizmetlerden Bakabilirsiniz

    TERCÜMANLIK HİZMETİ

    İhtiyacınıza En Uygun Tüm Tercüme Hizmetleri için BKT Tercüme Ve Danışmanlık Adresindeki Web Sitemizden Bakabilirsiniz

    BKT HUKUK VE DANIŞMANLIK